Onderzoek Rekenkamer gedegen, objectief maar met beperkte scope

De Noordelijke Rekenkamer (NRK) onderzocht de besluitvorming over de financiering van Groningen Airport Eelde (GAE). Hier vindt u het rapport "De toekomst van Groningen Airport Eelde".

Het is een degelijke analyse van de troebele besluitvorming rond Groningen Airport Eelde (GAE) sinds 2016. De conclusies en aanbevelingen zijn niet verrassend: Provinciale Staten van Drenthe zijn systematisch misleid over de toekomstmogelijkheden van het vliegveld zowel door GAE als door Gedeputeerde Staten. Scenario’s waren wensdenken en luchtfietserij. De Maatschappelijke Kostenbatenanalyse (MKBA) was niet gebaseerd op de gebruikelijke richtlijnen.

De scope van het onderzoek van de Rekenkamer is echter beperkt. De Rekenkamer stelt niet de vraag of er überhaupt wel plaats is voor een vliegveld van deze omvang in Noord Nederland. Dat is ook niet de rol van de NRK die ‘onderzoek doet naar de doelmatigheid, doeltreffendheid en rechtmatigheid van het door de provincie gevoerde beleid’. Helaas blijft de ernstige overlast en van de vliegscholen onbesproken. Past het nog wel in deze tijd om zoveel overlast van vliegscholen toe te laten boven de woonkernen en natuurgebieden?

Het rapport geeft wel aan dat GS de contra-expertise van onder meer SEO economisch Onderzoek  negeerden, maar legt niet de vinger op de zere plek: hoe kan het dat GAE en GS constant blijven volhouden dat GAE van economische betekenis is, zonder ook maar een begin is van bewijs? Hoe kan het dat men GAE zò belangrijk vindt voor het bedrijfsleven, terwijl die er geen gebruik van maakt? Hoe kan het dat er € 46 miljoen in 7 jaar doorheen gejaagd wordt zonder dat er verantwoording wordt afgelegd?

GS gaan in hun reactie op de bevindingen van de NRK gewoon door met de misleiding. Ze ontkennen dat de Maatschappelijke Kostenbatenanalyse (MKBA) uit 2016 op vele punten onvoldoende en misleidend was spreekt boekdelen. Terwijl de Rekenkamer dat toch met feiten aantoont. Verantwoording afleggen over het falende beleid schuiven de gedeputeerden af op hun opvolgers, die daar natuurlijk geen boodschap aan hebben. Dus verandert er niets: de nieuwe bestuurscultuur!

Terecht wijst de NRK erop dat “Er voor de langere termijn (nog) geen betrouwbaar zicht is op een kostendekkende exploitatie van de luchthaven. Hierdoor is er ook geen zicht op een Luchthavenbesluit”.
De Raad van State heeft geoordeeld dat dat besluit er uiterlijk 31 december 2024 moet zijn. Om het besluit te kunnen nemen, vroeg het Rijk in 2022 de aandeelhouders om 10 jaar financieel garant te staan, zo staat in het rapport. Komt die garantie er niet dan is een nieuw luchthavenbesluit juridisch niet onderbouwd en zal door de Raad van State worden vernietigd: een juridisch moeras dreigt. Ondertussen is de rechtsbescherming voor de omwonenden niet geregeld.

Het ergste is natuurlijk dat er meer belang wordt gehecht aan het opleiden van piloten dan aan de gezondheid en het leefgenot van omwonenden. En dat dit wordt mogelijk gemaakt met belastinggeld. Dit noemt men dan een nationaal belang, zoals ook de gaswinning zo’n nationaal belang was ten kosten van bewoners. Omwonenden van vliegveld Eelde hebben nul komma nul voordeel van deze pilotenopleiding maar ervaren wel veel overlast en gezondheidsschade. De gaswinning leverde nog geld op, maar vliegveld Eelde en de KLM-vliegschool kosten de belastingbetaler zelfs geld.

VOLE is bang dat de politiek accepteert dat een kostendekkende exploitatie niet mogelijk is en desondanks het vliegveld blijft financieren onder het mom van de maatschappelijke functie. Dit betekent ook dat de politiek accepteert dat GAE nog meer dan nu al een verzamelplaats wordt van activiteiten die men elders niet wil: lesvluchten en testvluchten. Vluchten waarvan de vruchten worden geplukt door de KLM en de piloten die na hun opleiding tonnen gaan verdienen, terwijl de inwoners van Noord Nederland met de vervuiling en de hinder worden opgescheept.

De Rekenkamer is helaas misleid door GAE als het gaat om de vertrouwelijkheid van stukken (deelconclusie 8). VOLE loopt wel tegen geheimhouding aan als ze de gegevens over uitgevoerde vliegbewegingen wil weten. Daardoor kan niet worden nagerekend wat de daadwerkelijke geluidsbelasting is. Kennelijk is GAE bang voor de uitkomsten.

Klik hier om terug te keren

Als het gaat om GAE, faalt de overheid op alle fronten!

Een financieel debacle dat steeds maar groter wordt
De wanverhouding tussen de inkomsten van 2,3 miljoen euro en de kosten 7 à 8 miljoen euro is beschamend. Ieder jaar gaat er 5 miljoen euro belastinggeld naar het vliegveld. Dit bedrag komt u niet tegen in het GAE-jaarverslag. Grote kostenposten, zoals de kosten voor de bedrijfsbrandweer en de beveiliging, worden weggemoffeld. Normale bedrijven betalen die kosten zelf.
Ook de tekorten op de luchtverkeersleiding (geschat op 5 miljoen euro) zien we niet terug. Met veel fanfare werd in 2016 een ‘strategisch plan’ gelanceerd.  Niets, maar dan ook helemaal niets, van dit plan is gehaald. De onderbouwing van het geld dat in GAE wordt gepompt ontbreekt. Provinciale Staten van Drenthe en Groningen kijken de andere kant op als GS weer een ‘overbruggingsfinanciering’ goedkeurt. Niemand vraagt: ‘‘overbrugging’ waarheen?’     

Patstelling in de politiek
Waar zijn PvdA en GroenLinks in de Provinciale Staten? Zij handelen in strijd met hun verkiezingsprogramma en tonen zich helaas doof voor de mistoestanden. GroenLinks is notabene de grootste partij in de Staten van Groningen (nog wel als we dit schrijven). PvdA en GL leveren gedeputeerden in de colleges. Maar ze houden zich stil. Wellicht uit schaamte en onvermogen.
De gemeente Groningen trok zich terug in 2020. Ook Assen wil niet langer de pinautomaat voor GAE zijn (Tynaarlo beheert zolang de aandelen). De gemeente Tynaarlo ‘ziet de ontwikkelingen rond Groningen Airport Eelde met zorg tegemoet’ en ‘vindt dat de financiering van de luchthaven geen taak is voor de gemeente. Als aandeelhouder zijn we niet gedwongen te financieren’ (Coalitieakkoord Tynaarlo).

Alleen met beroep op de rechter kan VOLE iets bereiken
VOLE is - evenals grote milieuclubs - tot de conclusie gekomen dat praten met de politiek en het vliegveld niets oplevert. Urgenda stapte naar de rechter om uitvoering van het klimaatakkoord af te dwingen, Milieudefensie daagde Shell. De rechter gaf Mobilisation for the Enviroment (MOB) gelijk inzake de milieuschade door stikstofuitstoot. VOLE stapte in 2020 naar de Raad van State, omdat er nog steeds geen luchthavenbesluit is. Al in 2014 had dat er moeten zijn. De Raad van State gaf maart 2022 VOLE gelijk.
Op 31 december 2024 moet er een besluit zijn. Anders moet het ministerie I&W aan VOLE een dwangsom betalen van € 1.000 per dag, met een maximum van € 150.000.
Dat geld zouden we goed kunnen gebruiken voor het aanspannen van civielrechtelijk zaak tegen de Staat, die omwonenden van het vliegveld onvoldoende beschermt. Een vordering op grond van artikel 8 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM) kan mogelijk succesvol zijn.
De coalitie Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder (RBV) heeft een zaak aangespannen tegen de Staat, (mede) op grond van de artikel 8 EVRM. VOLE heeft zich aangesloten bij RBV, hoewel deze zaak voor Eelde geen uitkomst biedt. RBV eist dat de minister een einde maakt aan de ernstige hinder en slaapverstoring ten gevolge van het vliegverkeer op Schiphol. RBV heeft advocatenkantoor Prakken-d’Oliveira ingeschakeld, die namens haar de Staat heeft gedagvaard: de Staat handelt onrechtmatig en schendt het recht op bescherming van de persoonlijke leefomgeving van omwonenden. Een uitspraak wordt begin 2024 verwacht.
Als RBV wint, opent dit de weg voor VOLE voor een vergelijkbare procedure.

Aanzegging als eerste stap in civiele juridische procedure
VOLE heeft aan de advocaat van Prakken-d’Oliveira in de RBV-zaak gevraagd welke stappen we nu al kunnen zetten, bijvoorbeeld een aanzegging waarmee ook de Schiphol-zaak is begonnen. Hiervan kan al een belangrijk signaal uitgaan naar het ministerie I&W. Na de vorming van nieuwe colleges na de verkiezingen van 15 maart 2023 weten we of er een meerderheid is om weer tientallen miljoenen in GAE te pompen. We  zullen dan in overleg met de advocaten beslissen of een sommatiebrief zinvol is.

Procedure luchthavenbesluit
De minister kan pas een luchthavenbesluit nemen als er een aantal onderbouwingen zijn opgesteld:
- Geluidberekeningen met de nieuwe methode
- Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA)
- Financiële onderbouwing voor de komende tien jaar

De minister van Infrastructuur en Waterstaat (I&W) heeft keer op keer aangegeven dat het Rijk niet gaat meebetalen aan GAE, hoewel ze dat in feite wel doet door de kosten van de luchtverkeersleiding te betalen. Beide provincies zullen dus een besluit moeten nemen om het jaarlijks tekort voor een periode van tien jaar te betalen. Als ze dat niet doen, dan kan de minister geen luchthavenbesluit nemen. VOLE verwacht dat een nieuw luchthavenbesluit in de bezwaar-/beroepsprocedure zal sneuvelen bij de Raad van State. Helaas blijft al die tijd de bescherming van de omwonenden onvoldoende en gaat de geldverspilling door.

Klik hier om terug te keren

Aan de leden van de Statencommissie Financiën, Cultuur, Bestuur en Economie

Op uw vergadering van 29 juni staat onder ingekomen stukken A4 de reactie van GS Drenthe en Groningen op verzoeken van het ministerie I&W m.b.t. inzake het luchthavenbesluit.

Het is een uiterst merkwaardige brief die GS aan het Ministerie stuurde over de instandhouding van luchthaven Eelde. Een brief vol tegenstrijdigheden. Een brief waarin het ministerie de les wordt gelezen. Is dat slim als je wilt dat het Rijk gaat bijdragen aan het groeiende exploitatieverlies van GAE? Of is de brief bedoeld voor regionale consumptie? Een poging om de schuld voor het falende beleid van de aandeelhouders bij het ministerie te leggen.

Gisteren sloeg GAE directeur Mw. de Groot om zich heen: 'Kabinet is onverstandig bezig'. Dit omdat het kabinet zich voor wat betreft de openingstijden van het vliegveld aan de wet houdt. Er staat in de Wet Luchtvaart geen uitzonderingregeling om van een luchthavenbesluit af te wijken. Weet Mw. de Groot dat niet? Dit is de zoveelste zeperd van deze directeur: er worden duizenden vluchten op Schiphol geschrapt en er wordt niet één vlucht naar Eelde verplaatst. Dit bewijst wel de totale overbodigheid van dit vliegveld.

Het is nog erger: navraag bij het ministerie leert dat De Groot gevraagd had om vluchten tot 2:00 uur toe te staan! Dat bewijst opnieuw dat De Groot lak heeft aan de omgeving. Bovendien bewijst het gebedel om vluchten uit Schiphol dat de duurzaamheidsambities waarmee GAE vorig jaar de Staten nog probeerde te paaien niet meer dan green washing zijn. Waar blijft de Provincie in haar verantwoordelijkheid van aandeelhouder eigenlijk? Hoe lang staat ze nog toe dat de ene duurbetaalde GAE-directeur na de andere losse flodders blijven afschieten en voor onrust zorgen? Of zijn de aandeelhouders nog steeds van mening dat dit vliegveld ‘onmisbare infrastructuur’ is en van ‘groot economisch belang’ voor de regio, zoals ze tegen de klippen op beweren?

De mediaruis die GAE creëert over het overnemen van vluchten van Schiphol is slechts bedoeld om de aandacht af te leiden van het werkelijke probleem: er moet per jaar 8 à 10 miljoen euro belastinggeld bij om GAE open te houden. De ‘investering’ van 46 miljoen euro in GAE waartoe de Staten in 2016 besloten is er in hoog tempo doorheen gejaagd, om verliezen af te dekken. Het begint te knijpen. Het ministerie wil ‘voor de zomer van 2022 een schriftelijke bevestiging of de aandeelhouders bereidheid zijn om voor de komende 10 jaren financieel garant te staan voor de luchthaven’. Anders geen luchthavenbesluit en geen luchthaven. Het lanceren van kansloze en onwettige initiatieven lijkt er vooral op gericht om de schuld van het onvermijdelijke afbouwen van GAE bij het Rijk en Schiphol te kunnen leggen.

Bijgevoegd een uitvoeriger reactie van VOLE op de brief van GS.

Met vriendelijke groet,

Namens Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde

Jan Wittenberg
06 29176236

Klik hier om terug te keren

VOLE geeft graag gehoor aan onderstaand verzoek van Stichting Recht op Bescherming tegen Vliegtuighinder om “om al uw leden op te roepen en hen te vragen zich (gratis) aan te melden als Medestander. Dat kan men eenvoudig doen met deze link https://www.beschermingtegenvliegtuighinder.nl en kies ‘IK DOE MEE' "

Klik hier om terug te keren

Klik hier om de brief van VOLE aan GS Drenthe tot initiëren van onderzoek naar looduitstoot rondom GAE te bekijken

Klik hier om terug te keren