Commentaar VOLE op het artikel van FD

Onderstaand artikel in het Financieel Dagblad over Nordica toont wel aan hoe absurd het subsidiecircus rond luchthaven Eelde is. Nordica is de opvolger van Estonian Air die eind 2015 failliet ging toen ongeoorloofde staatssteun moest worden terug betaald. De CEO van Nordica -de heer Jaan Tamm- vertelt aan het FD niet dat Nordica anderhalf miljoen euro per jaar ontvangt van de noordelijke bestuursorganen (beide provincies en drie gemeenten). Ja u leest het goed: 1.500.000 euro per jaar UIT BELASTINGGELD om te vliegen met half lege vliegtuigen. In de luchtvaartbranche is 90% bezetting de norm.

Nordica stopt hoogstwaarschijnlijk met vliegen op Eelde als de subsidie stopt. Maar waarschijnlijk stoppen ze al eerder omdat subsidie zonder voorwaarden niet is toegestaan. De noordelijke bestuursorganen verschuilen zich achter het smoesje dat ze de subsidie verlenen als ‘marktdeelnemer’. Maar de voorwaarden die daarbij horen (terugbetaling, rendement, etc..) negeren ze. Daar trappen ze bij de Europese Commissie echt niet in.

Het ligt dus in de lijn der verwachting dat de EC de steun zal verbieden en zal gelasten dat het geld moet worden terugbetaald. Het is de vraag of Nordica dat overleeft. Nordica is juridisch gesplitst in meerdere bedrijven: vliegtuigen, personeel, vluchtuitvoering, etc. Bij wie moet je zijn om het geld terug te vorderen?  De heer Jaan Tamm is in juli opgestapt.

Een verbod van de EC op deze vorm van staatssteun, betekent het einde van het businessmodel van GAE (hub-verbindingen). De noordelijke bestuursorganen geven het geld aan de NOM die het doorsluist aan GAE. Als Nordica het niet terug betaalt, zal GAE het moeten terug betalen. Maar waarvan? Overleven GAE en de verantwoordelijke Drentse en Groningse bestuurders dit?

Financieel Dagblad 5-8-2018

Geschreven door Koen Verhelst

Ests Nordica vliegt graag naar Noord-Nederland

Je kunt als vliegmaatschappij wachten totdat Lelystad Airport open gaat, maar de kleine onderneming Nordica slaat haar slag vanuit Groningen-Eelde. Hoe een maatschappij uit Estland Noord-Nederland hard nodig heeft.

Een vliegtuig van Estonian Air in 2014. Het bedrijf is opgevolgd door Nordica.

‘In Noord-Nederland wonen net zoveel mensen als in heel Estland’, vat ceo van vliegmaatschappij Nordica Jaan Tamm samen. Zijn bedrijf, opvolger van het failliete Estonian Air, volgt een heel andere strategie dan de vorige nationale vliegmaatschappij van Estland. ‘We ontwikkelen zoveel mogelijk routes vanuit onze hoofdstad Tallinn maar leveren daarnaast diensten voor andere luchtvaartbedrijven.’

Ondergang staatsmaatschappij
Het kleine Nordica telt nu achttien toestellen die maximaal 88 passagiers kunnen vervoeren. Een aantal daarvan komen van Estonian Air. Die maatschappij ging failliet in 2015 toen de EU oordeelde dat de Estse overheid staatssteun verleend had. Omdat het bedrijf dat bedrag niet acuut kon terugbetalen, bestond er geen andere optie dan faillissement. De regering zag de beslissing al aankomen en de volgende dag nam Nordica een aantal toestellen en de taken van Estonian Air over.

‘De strategie van Estonian Air was heel anders’, zegt Tamm in zijn kantoor met uitzicht op de luchthaven van Tallinn. ‘Zij concentreerden zich vooral op verkeer hier, vanuit Estland, maar die markt is erg klein. Wij hanteren een breder businessmodel met naast lijnvluchten ook verhuur van onze toestellen en bemanningen voor andere maatschappijen én regionale routes in Noord-Europa.’

Kopenhagen-Groningen
Nordica valt formeel onder het Poolse LOT en vliegt ook met die vluchtcodes door Europa. In Denemarken voert het binnenlandse vluchten uit vanaf Kopenhagen voor SAS Scandinavian.

De opvallendste route van Nordica is wellicht die tussen Groningen-Eelde en Kopenhagen, die inmiddels al een paar jaar standhoudt. Twaalf keer per week vertrekt er een blauw-wit Nordica-toestel naar de Deense hoofdstad, waar passagiers kunnen overstappen op het wereldwijde netwerk van SAS. Groningen groeide in twee jaar tijd uit tot de derde hub van Nordica, naast Tallinn en Warschau-Chopin.

Behoefte in Noord-Nederland
Groningen is ideaal voor de bescheiden maatschappij. ‘Op Lelystad kunnen we nog lang wachten en Schiphol heeft geen ruimte. Tegelijkertijd heeft Noord-Nederland wel behoefte aan een aantal verbindingen naar hubs in Europa.’

Naast Kopenhagen biedt Nordica ook een verbinding met München aan waar Lufthansa klaarstaat om de reizigers verder te vervoeren. Deze zomer kwamen daar nog twee vakantievluchten naar Nice en Ibiza bij. Een plan om Groningen ook met Brussel-Zaventem te verbinden, moest Tamm echter staken. ‘Zo’n verbinding kan alleen werken als we twee vluchten per dag kunnen aanbieden — zodat passagiers heen terug kunnen op één dag — maar daar hebben we nu het materieel niet voor. De markt is er ongetwijfeld.’

Tamm ziet nog veel ruimte in Groningen. ‘We hebben nu een bezettingsgraad van 50% en we willen graag met Eelde doorgroeien. Het is een enorm efficiënte luchthaven en 93% van onze vluchten kan op tijd vertrekken.’

Eerste winst
Zelf groeit Nordica in elk geval gestaag. In het tweede kwartaal ging het aantal passagiers omhoog met 36% ten opzichte van een jaar eerder. Ook vertoonden de boeken voor het eerst positieve cijfers over 2017: Nordica maakte €900.000 winst in plaats van de €6 mln verlies die het bedrijf zelf eerder voorspelde.

Des te verrassender was het nieuws dat Jaan Tamm na de zomer aftreedt als ceo, slechts een paar dagen na het interview. Op speculaties in de Estse media dat het Poolse LOT een dikkere vinger in de pap wil, gaat Tamm niet in. Hij verwijst naar een persverklaring waarin hij zegt ‘van zijn rust te willen genieten’ en dat de voorbije jaren veel energie gekost hebben. ‘Fase 1 is nu compleet — wat mij betreft gaat het bedrijf nu nieuwe doelen stellen onder nieuw management.’