Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde
‘voor de kwaliteit van de leefomgeving’
www.vole.nl
Eelde, 19 juni 2020
RE: luchthaven Eelde
Geachte kamerlid,
Naar aanleiding van Kamervragen en de antwoorden van de minister[1] over luchthaven Eelde is het zinvol u nader te informeren over:
- Levensvatbaarheid/ sluiting Groningen Airport Eelde
- Staatssteun
- Vliegscholen
Levensvatbaarheid/ sluiting Groningen Airport Eelde
In antwoord op de vragen van de leden Amhaouch en Paternotte antwoordt de minister[2]:
“Het is ook van belang er aandacht voor te hebben dat de ontwikkeling van een luchthaven kan rekenen op draagvlak in de regio. Luchthavens blijven zelf verantwoordelijk voor hun eigen exploitatie.”
Dat de minister wijst op het draagvlak in de regio, komt omdat zij weet dat het draagvlak steeds verder afbrokkelt. Oorzaak hiervan is het mislukken van het investeringspakket van 46 miljoen euro (betaald uit belastinggeld). Begin dit jaar stopten de lijndiensten ondanks subsidies van gemeenten en provincies. GAE raamde het exploitatieverlies voor dit jaar (voor de coronacrisis) op 4,3 miljoen, waarvan 3 miljoen gedekt door een NEDAB subsidie. Er is in de raden en staten van de aandeelhouders geen (voldoende) draagvlak voor het afdekken van de exploitatieverliezen. Daar komt bij dat dat in strijd zou zijn met de staatssteunregels.
De stad Groningen heeft haar aandelen (26%) voor 1 euro verkocht aan FB Oranjewoud BV. Deze BV wil niet financieel bijdragen. In de gemeente Tynaarlo en Assen is de stemming over luchthaven Eelde omgeslagen. In het coalitieakkoord van de provincie Groningen[3] staat dat er geen extra geld naar GAE mag gaan.
Technisch is Eelde failliet. De liquiditeit is minder dan de verplichtingen. In dat licht moet u de inspanning begrijpen die de provincies Drenthe en Groningen zich getroosten om GAE onder te brengen bij Schiphol en het Rijk te laten opdraaien voor de exploitatieverliezen. Het verklaart ook de opmerking van de minister “Luchthavens blijven zelf verantwoordelijk voor hun eigen exploitatie.”
Ergo: luchthaven Eelde is niet meer te redden, ook al omdat de nu lopende staatssteun niet verenigbaar is met de staatsteunregels, laat staan nieuwe steun.
Staatssteun
De minister vindt het nodig de provincies er in de Luchtvaartnota expliciet (blz. 77) er op te wijzen dat zij “zich (moeten) houden aan de Europese regels voor het verlenen van staatssteun”. Het is curieus dat de provincies erop gewezen moeten worden dat ze zich aan de wet moeten houden, maar mede daarom zeker niet overbodig. De aan GAE verleende steun (3 miljoen euro NEDAB per jaar en 7 miljoen aanloopsteun sinds 2017) is niet aangemeld bij de Europese Commissie. De reden daarvoor is als volgt: uit stukken die met een WOB-verzoek zijn verkregen[4] blijkt dat een vergelijkbaar steunpakket voor Maastricht Aachen Airport in een pre-notificatie door de EC niet kon worden goedgekeurd wegens strijdigheid met de staatssteunregels. De notificatie werd door provincie Limburg ingetrokken. De provincies Drenthe en Groningen besloten daarop het steunpakket van 46 miljoen euro voor Eelde niet aan te melden.
Nederland heeft een verdragsverplichting om het EU-recht na te leven. Het Rijk heeft verzuimd tegen de overtreding van artikel 107 en 108 VWEU op te treden. Wij dringen er bij u op aan de minister op te dragen het steunpakket als nog door de EC te laten beoordelen.
Vliegscholen
In haar beantwoording op de Kamervragen noemt de minister bij het punt “optimale benutting van de beschikbare capaciteit en infrastructuur’ de vliegscholen. Helaas gaat de minister voorbij aan de ernstige overlast die de vliegscholen veroorzaken.
De lestoestellen van de vliegscholen[5] geven bovenmatig veel (geluid)overlast voor de 38.000 inwoners[6] van de dorpen rond de luchthaven. De overlast voor inwoners, de toeristische sector en voor de Natura 2000 gebieden Drentse Aa en Fochteloërveen, staat in geen verhouding tot de betekenis van deze scholen.
De lawaaiige toestellen van de vliegscholen verstoren het Habitatrichtlijngebied Fochteloërveen met levend hoogveen, tevens Vogelrichtlijngebied waar kraanvogels broeden. Vliegen boven het Fochteloërveen is een overtreding van Europese regelgeving.
De vliegscholen kunnen worden ondergebracht bij de European Flight Academy. Deze opleiding leidt piloten op voor een tiental luchtvaartmaatschappijen, waaronder enkele grote als Lufthansa, Swissair, Eurowings, etc. De pilotenmarkt is een bij uitstek internationale markt. Er is met betrekking tot de instandhouding van vliegopleidingen geen taak voor het Rijk en er is evenmin een noodzaak deze activiteiten in Eelde te behouden. En er is al helemaal geen reden een particuliere vliegschool met overheidsgeld in stand te houden, zoals nu gebeurt.
De opbrengst van de vliegscholen voor de exploitatie van GAE is bovendien marginaal. De laatste tien jaar ontving GAE minder dan € 100.000,- per jaar van de vliegscholen. Dat kan dus geen reden zijn luchthaven Eelde open te houden.
Tenslotte
De krampachtige poging van de aandeelhouders en directie om geld bij de minister los te peuteren[7], moet worden begrepen als een poging om de schuld voor het fiasco buiten de regio te leggen. Zij bepleiten samenwerking met Schiphol om de exploitatieverliezen af te wentelen. De Luchtvaartnota is op dit punt verassend helder:
“Het Rijk vindt het ook niet wenselijk of nodig om regionale luchthavens in één holding samen te brengen” (blz. 76).
” Het Rijk ziet de luchthavens als zelfstandige ondernemingen en levert daarom geen financiële bijdrages” (blz.77).
De minister had nog duidelijker kunnen zijn door te vermelden dat exploitatiesteun in strijd is met de staatsteunregels, dat er gezien het structurele hoge exploitatieverlies en de marginale vervoersomvang voor luchthaven Eelde geen toekomst is en dat zij geen belemmeringen ziet de luchthaven te sluiten.
Graag bereid tot een nadere toelichting,
Hoogachtend
Namens de Vereniging Omwonenden Luchthaven Eelde
Jan Wittenberg Harold van Dijk
Voorzitter secretaris
[1] Zie onder meer verslag 11 juni Kamerstuk 29665-385
[2] idem
[3] ‘Verbinden, versterken, vernieuwen’ Provincie Groningen, 20 mei 2019, blz. 18
[4] Zie bijgevoegde mail 18-3-2015 van het ministerie BZK aan de provincie Limburg en de brief 26-5-2015
van de Europese Commissie aan de permanente vertegenwoordiger
[5] Tot begin dit jaar alleen de KLM luchtvaartschool, maar en dat ten gevolge van de geplande opening van Lelystad is de Martinair vliegschool naar Eelde verhuisd.
[6] Er liggen 10 dorpen in de directe omgeving van GAE: Yde (830), Donderen (450), Eelde (6.915), Paterswolde (3730), Vries (4.015), Midlaren (320), Noordlaren (695), Glimmen (1.065), Onnen (674) en Haren (19.755).
Bijlage mail 18-3-2015 van het ministerie BZK aan de provincie Limburg
Bijlage brief 26-5-2015 van de Europese Commissie aan de permanente vertegenwoordiger
