GAE Jaarverslag 2012 is een goednieuwsshow

Cruciale feiten over lage bezettingsgraad en hoge kortingen niet vermeld
Ryanair en Vueling ontvingen € 1 miljoen
aan kortingen
Tekort project baanverlenging € 1 miljoen

Groningen Airport Eelde schreeuwde begin dit jaar van de daken: “2012 was een succesvol jaar”. Het heeft meer dan vijf maanden geduurd tot de cijfers naar buiten kwamen.
En dan blijkt 2012 toch iets minder ‘succesvol’.
Bij een toename van passagiers met 58% is het exploitatieresultaat net als voorgaande jaren nog steeds bijna een half miljoen negatief. Het verlies was € 421.000 -een ton beter dan in 2011-, maar dit getal is vertekend doordat kosten aan de baanverlenging zijn toegerekend, die dus niet op het resultaat drukken. GAE houdt de schone schijn op dat het goed zal gaan ná baanverlenging. Niets is minder waar. Dit jaar minder bestemmingen dan vóór de baanverlenging. De bezettingsgraad blijft te laag om Ryanair -zonder de kortingen- in Eelde te houden.

Pep-talk
In het jaarverslag geeft de luchthaven hoog op van de extra marketing- en sales inspanningen en aan de positieve energie en inspiratie die daaruit voort zou komen: “We hopen dat dit jaarbericht u evenveel inspiratie, enthousiasme en tevens inzicht biedt.”
Het inzicht in de harde werkelijkheid valt echter wat tegen, want het jaarverslag vermeldt niet dat de groei in 2012 duur werd betaald en dat er na baanverlenging helemaal geen groei meer is.
We lezen: “Hiermee (met baanverlenging, VOLE) is Groningen Airport Eelde aan de vooravond gekomen van een nieuwe sprong vooruit. De springplank word (sic) gevormd door onze Air Service Development Strategie voor de komende jaren, de routeontwikkelingsstrategie waarmee Groningen Airport Eelde de luchthaven wil laten groeien.”
Mooie termen zoals ‘Service Development Strategie’ kunnen niet verbloemen dat er nog steeds geen nieuwe lijnen zijn. Integendeel. De lijnvluchten op Marseille, Barcelona en Aberdeen zijn komen te vervallen.

Businessplan
Het jaarverslag biedt helaas nog steeds geen inzicht in het nieuwe businessplan waar Provinciale Staten al in 2010 om hebben gevraagd: ”Eelde heeft daarom met haar aandeelhouders afgesproken om in de loop van 2013 met een nieuwe toekomstvisie te komen. In die nieuwe visie worden de vervoersmogelijkheden in kaart gebracht, de investeringen die noodzakelijk zijn voor groei en de gevolgen voor de exploitatie van Groningen Airport Eelde. Op basis van dit plan kan de vraag worden beantwoord of en wanneer de luchthaven volledig op eigen benen verder kan, of dat nog financiële ondersteuning nodig is.”
Reeds in 2011 en 2012 is aangekondigd dat het nieuwe businessplan binnenkort klaar zou zijn. Maar kennelijk durft men het niet aan om prognoses te maken nu nieuwe luchtlijnen uitblijven, terwijl er wel nieuwe lasten opdoemen, bijvoorbeeld de aanzienlijk hogere onderhoudskosten en de kosten van de luchtverkeersleiding.

Weinig inzicht in totale kosten baanverlenging
Voor inzicht in de extra onderhoudskosten t.g.v. baanverlenging moeten we zoeken in de kleine lettertjes van de toelichting op de cijfers: ”is voor de duur van 10 jaar een onderhoudsverplichting overeengekomen voor een vergoeding van € 1.300.000
(prijspeil 2010).”
De baanverlenging wordt in 2013 afgerekend. Dan pas kan de buitenwacht zien hoeveel het allemaal gekost heeft en hoeveel daarvan gedekt is door de subsidies die GAE van het Rijk heeft gekregen. De tot 2013 gemaakte kosten voor de baanverlenging bedroegen € 10.101.479. voor de afwatering €563.889. Samen met de aanneemsom van
€ 15.550.000 komen de totale kosten op minimaal € 26.215.368. De ontvangen subsidies plus rente bedroegen eind 2012 samen € 25.361.378. Er is dus in ieder geval een tekort van een miljoen. Ook in 2013 zullen zeker kosten gemaakt zijn voor de baanverlenging die niet in het aannemingscontract zitten. Het tekort kan dus nog verder oplopen. Niet duidelijk is welke kosten niet door het Rijk worden geaccepteerd omdat ze niet onder de subsidie vallen, zoals bijvoorbeeld de maatregelen aan de bestaande baan. In het jaarverslag staat dat 20% van de aanneemsom van € 15.550.000 over de komende 10 jaar wordt afgerekend. Dat komt dus neer op een jaarlijkse bedrag van € 311.000. De onderhoudsvergoeding van € 130.000 per jaar wordt zeker niet door het Rijk vergoed en komt dus in ieder geval bij het exploitatietekort.

Kosten luchtverkeersleiding na vanaf 2015 voor rekening GAE
Het begrip luchtverkeersleiding komen we niet eens tegen in het jaarverslag. Voor het voortbestaan van de luchthaven is de bekostiging van de luchtverkeersleiding echter cruciaal. Vanaf 2015 moet de luchthaven deze kosten van € 2 à 3 miljoen per jaar zelf dragen. De Staatssecretaris heeft in een brief van 28 mei aan de Tweede Kamer nog eens benadrukt dat ‘een robuust heffingenbeleid’ wordt ingevoerd “waarbij:

onderdekking van kosten per luchthaven en kruissubsidiëring wordt voorkomen, zodat passagiers op een bepaalde luchthaven niet betalen voor de kosten van de dienstverlening op een andere luchthaven.
het profijtbeginsel een sterkere rol speelt zodat behalve de airlines ook derden (bijvoorbeeld de luchthaven of provincie) kunnen worden betrokken bij de bekostiging van luchtvaartnavigatiedienstverlening.
het level playing field tussen luchthavens wordt verbeterd en invoering van prestatiesturing geen verstoring van de concurrentiepositie van een gecontroleerde luchthaven tot gevolg heeft, omdat er geen evenwicht is tussen kosten en opbrengsten met betrekking tot de luchtvaartnavigatiedienstverlening.
prikkels zijn voorzien ten behoeve van het verbeteren van efficiëntie van de dienstverlening.
mogelijkheden van flexibilisering (keuzemenu) van het niveau van dienstverlening zijn ingebouwd.”

(bron: Tweede Kamer, vergaderjaar 2012–2013, 31 936, nr. 141 3)

Bezettingsgraad te laag
Even cruciaal voor het voortbestaan van GAE is de bezettingsgraad van de vliegtuigen. Indien er iets positiefs te melden valt is GAE daar open over. Jaarverslag 2010 bijvoorbeeld: “Maar wat wel heel positief is om te noemen, is de verbetering van de bezetting op de chartervluchten”.
In jaarverslag 2012 staat niets over de bezettingsgraad, terwijl uit publicaties bekend is dat de bezettingsgraad veel te laag is om de luchtvaartmaatschappijen blijvend op Eelde te houden. De bezettingsgraad van Ryanair op Marseille was 51% en de vlucht is daarom gestaakt. Hetzelfde lot trof Vueling op Barcelona met 56%. Het jaarverslag 2012 van GAE geeft als reden voor het vertrek van Vueling: “De reden voor de beëindiging lag in de aankondiging van Ryanair om op het nabij Barcelona gelegen Girona te gaan vliegen”.
Laten we dit houden op een ‘leugentje om bestwil’: Ryanair kwam pas met de lijn op Girona nádat Vueling de vlucht op Barcelona had geschrapt. Ryanair springt tijdelijk (?) in het gat omdat ze aanzienlijke kortingen op Eelde krijgen. Zodra die ophouden is Ryanair -bij de huidige bezettingsgraad- snel vertrokken.

Ryanair en Vueling ontvingen €1 miljoen aan kortingen
Over de kortingen op de tarieven staat in het jaarverslag 2012 ook niets. Op deze site hebben wij eerder bericht over de zwakke onderhandelingspositie van GAE en de bedreiging die de low-cost carriers vormen voor regionale luchthavens.
(Klik hier om het artikel: ‘Low Cost Carriers vormen bedreiging voor regionale luchthavens‘ te bekijken).

Opvallend is dat de landingsrechten slechts met 5,5% zijn toegenomen terwijl Vueling en Ryanair voor 50% meer vliegbewegingen zorgden. Zonder kortingen hadden de landingsrechten dus 50% hoger kunnen uitvallen. Het passagiersaantal – GAE spreekt in het jaarverslag van “een explosieve groei”- is toegenomen met 58%. De inkomsten uit passagiersvergoedingen en securitycharge hadden dus ook met 58% moeten toenemen. De toename bedroeg slechts 25%. Hieruit blijkt dat de nieuwkomers Ryanair en Vueling in totaal ca. € 1 miljoen aan kortingen hebben gekregen. (voor verantwoording zie bijlage hieronder)

De passagiers van Eelde ontvangen een forse subsidie dankzij de exploitatiebijdrage en investeringssubsidies van het Rijk en de regionale overheden (schattingen lopen uiteen van € 50 tot € 100 per passagier per ticket). Geen luchthaven kan zich zo’n vrijgevigheid veroorloven als die niet door de overheid wordt gesubsidieerd. GAE is tot nu toe in leven gehouden met steun van de regionale overheid (€ 10 miljoen over de laatste 10 jaar) en met een afkoopsom van het Rijk van € 7,2 miljoen, bovenop alle investeringssubsidies. Alleen dankzij deze bijdragen – uit gemeenschapsgeld – was het mogelijk dat Ryanair en Vueling deze enorme kortingen ontvingen.

GAE overtreedt Europese richtlijn
De Europese richtlijn verbiedt discriminatoire tarieven. In de beschikking van de Europese Commissie C(2009)8677 van 19-11-2009 staan de voorwaarden die zijn gesteld aan de staatssteun voor de baanverlenging: ”de infrastructuur is voor alle potentiële gebruikers gelijkelijk en zonder discriminatie toegankelijk”. Niet alle gebruikers van de luchthaven krijgen korting. GAE overtreedt de Europese richtlijn door kortingen te geven.

Bijlage: berekening kortingen Ryanair en Vueling op Eelde

Op basis van de jaarverslagen 2012 en 2011 kan worden berekend dat Ryanair en Vueling zeer forse kortingen hebben gekregen op de landingsrechten, passagiersvergoedingen en securitycharge.

De toename van het aantal vliegbewegingen was 50,6%. Hiervan kwam 95% voor rekening van de nieuwe lijndiensten. Volgens de CBS–cijfers nam het aantal passagiersbewegingen toe van 114.327 tot 180.812, dat is 58,2%. GAE heeft haar eigen telmethode en kwam tot 208.669 passagiersbewegingen. GAE komt daardoor aan een toename van 40%. Om de vergelijking met andere regionale luchthavens mogelijk te maken is het beter om de CBS–cijfers aan te houden.

In de kolom 1 en 2 staan de vergoedingen die GAE in 2011 respectievelijk 2012 ontving. In kolom 3 en 4 is de toename vermeld in absolute bedragen, respectievelijk in %.
Een toename van vliegbewegingen van 50,6%, zou zonder kortingen een zelfde toename in landingsrechten opleveren: € 1.708.363. Ontvangen is € 1.197182. Dus een korting van € 511.181.

De passagiersvergoedingen stegen met 23,8 %. Deze vergoeding zou zonder korting
€ 1.433.926 zijn geweest: een korting van € 311.783. Op dezelfde wijze is de korting op de securitycharge berekend op € 185.543. Bij elkaar geteld zijn de kortingen € 1.008.507.

	1	2	3	4	5	6
	ONTVANGEN 2011	ONTVANGEN 2012	TOENAME absoluut	TOENAME in	ZONDER KORTING	KORTING
LANDINGSGELD	1134706	1197182	62476	5,5%	1708363	511181
PASS. VERGOEDING	906668	1122143	215475	23,8%	1433926	311783
SECURITY CHARGE	586071	741348	155277	26,5%	926891	185543
TOTAAL		3060673			4069180	1008507
VLIEGBEW. CHARTER	540	554	4	2,6%
VLIEGBEW.LIJN	0	259	259
TOTAAL VLIEGBEW.	540	813	273	50,6%

PASS. GAE	148850	208669		40,2%
PASS. CBS	114327	180812		58,2%

Samenvattend
De kortingen die GAE gaf aan Ryanair en Vueling op de landingsrechten, passagiersvergoedingen en securitycharge bedroegen € 1 miljoen. GAE is in leven gehouden met een exploitatiesteun van de regionale overheid van € 10 miljoen over de laatste 10 jaar en afkoopsommen van het Rijk van € 7,2 miljoen. Alleen door deze bijdragen uit gemeenschapsgeld was het mogelijk dat Ryanair en Vueling deze enorme kortingen ontvingen.

Noot 1: VOLE pretendeert niet de kortingen tot achter de komma te kunnen berekenen. Op grond van de beschikbare gegevens valt echter wel een redelijke schatting te maken van het totale bedrag aan kortingen die de nieuwkomers Vueling en Ryanair hebben bedongen én gekregen.

Noot 2: Verkeer van kleine vliegtuigjes is niet meegerekend. Hun aantal en de inkomsten uit hun vliegbewegingen zijn te verwaarlozen.

Klik hier om het jaarverslag 2012 van GAE te downloaden