GroenLinks gedeputeerde Nienke Homan laat zich voor het karretje van de luchtvaartlobby spannen. Zij is inmiddels opgestapt ‘op zoek naar een nieuwe uitdaging’.

Het bedrog van GAE over elektrisch vliegen

‘Groenwassen’ is het presenteren van informatie om het publiek te misleiden over de klimaatimpact van activiteiten. Elektrisch vliegen is bij uitstek zo’n afleidingsmanoeuvre. Vandaag deel 2 in een serie van vijf factsheets over groenwassen door de luchtvaartindustrie.

De voortstuwing van elektrische vliegtuigen wordt in het algemeen verzorgd door propellors aangedreven door elektrische motoren. In ‘volledig elektrische’ vliegtuigen komt de energie voor die motoren uit accu’s of vanuit brandstofcellen gevoed met waterstof.

In ‘hybride-elektrische’ vliegtuigen worden elektrische motoren gebruikt die in serie of parallel zijn geschakeld met verbrandingsmotoren gevoed met kerosine.

Wat de vliegindustrie u vertelt

• Elektrische vliegtuigen veroorzaken geen emissies 

• Elektrische vliegtuigen zijn een efficiënte vorm van transport 

• Hun bijdrage aan het koolstofarm maken van de luchtvaart wordt belangrijk 

• Deze vliegtuigen zijn binnen afzienbare tijd beschikbaar

Wat de vliegindustrie u niet vertelt

• Elektrische vliegtuigen zijn niet zonder emissies zolang de elektriciteitsvoorziening in zijn geheel niet uitstootloos is 

• Elektrisch vliegen is niet efficiënt vergeleken met openbaar vervoer op de grond (trein, bus) 

• Iedere bijdrage aan het koolstofarmer maken van de luchtvaart wordt sterk beperkt door het geringe vliegbereik en het beperkte aantal passagiers 

• De enige vliegtuigen die nog dit decennium gecertificeerd worden zijn erg klein. Grotere toestellen hoeven we niet te verwachten vóór 2050. Dat is te laat om bij te dragen aan de klimaatdoelstellingen.

Hernieuwbare energie noodzakelijk
‘Volledig elektrische’ vliegtuigen worden gevoed door accu’s. Alleen als deze batterijen worden opgeladen met volledig hernieuwbare stroom, mag worden gesproken van emissieloos vliegen. Echter is het volledig CO2-vrij opwekken van alle benodigde energie slechts een schone toekomstdroom.

De extra vraag die vanuit de vliegindustrie zou ontstaan als massaal kon worden overgestapt op elektrisch vliegen, maakt het alleen maar moeilijker om volledig af te stappen van fossiele brandstoffen.

Bovendien heeft de productie van dergelijke vliegtuigen en hun batterijen significante sociale en milieu-gevolgen. Er zijn materialen als lithium en cobalt nodig die vaak onder discutabele arbeidsomstandigheden uit de grond worden gehaald.

‘Hybride-elektrische’ vliegtuigen verbranden kerosine en stoten dus kooldioxide en andere broeikasgassen uit. Ze kunnen daarom niet worden aangemerkt als emissievrij. Dergelijke toestellen maken het mogelijk te kijken naar nieuwe vliegtuigontwerpen die voordelen opleveren op het gebied van de aerodynamica en dus de luchtweerstand en het verbruik verminderen. Het risico bestaat dat de complexiteit van dergelijke technische ontwerpen de voordelen grotendeels tenietdoen.

Elektrisch vliegen is niet efficiënt
Vliegen is een fundamenteel inefficiënte manier van transport en is moeilijk te elektrificeren. Het is daarom geen partij voor efficiëntere wijzen van transport over de grond die veel makkelijker te elektrificeren zijn.

De reden is eenvoudig: vliegtuigen gebruiken enorme hoeveelheden energie om op te stijgen. Hoe zwaarder een toestel, des te meer energie nodig is. Elektrische vliegtuigen zijn door hun batterijen altijd zwaarder dan de huidige generatie toestellen op kerosine.

Alleen al om die reden is het veel efficiënter grondgebonden transport te gebruiken waar mogelijk. Trein, bus en veerboot zijn bovendien makkelijker te elektrificeren.

Er zijn recentelijk veel startup-bedrijven opgericht die het elektrisch vliegen willen ontwikkelen en binnen een decennium denken een elektrisch toestel te certificeren. De meeste richten zich op drone-achtige ontwerpen waarbij het toestel kan opstijgen vanaf een helicopterplatform. Dat maakt lange startbanen overbodig en vergroot de inzetmogelijkheden. En dus de afzetmogelijkheden.

Maar dergelijke verticaal opstijgende vliegtuigen zijn nog minder efficiënt dan toestellen met vaste vleugels. Ze hebben meer energie nodig om op te stijgen en in de lucht te blijven. Vanwege de enorme energiebehoefte mogen dergelijke ontwerpen niet worden gezien als een positieve ontwikkeling voor milieu en klimaat.

Grens aan laadgewicht en actieradius
Bestaande batterijen en elektrische aandrijfsystemen zijn veel te zwaar om de huidige verbrandingsmotoren in vliegtuigen te vervangen.

De hoogste technische baas van Airbus stelde eerder dat “zelfs als we uitgaan van enorme stappen in de ontwikkeling van batterijtechnologie, met accu’s die 30 keer zoveel energie kunnen opslaan als nu het geval is, dan nog zou een A320-verkeersvliegtuig maar één vijfde van de afstand kunnen afleggen met slechts de helft van de nuttige lading.”

Gezien deze uitlatingen mag niet worden verwacht dat toestellen met de capaciteit van de nu veelgebruikte A320 of B737 op korte of middellange termijn worden geëlektrificeerd. Slechts piepkleine toestellen met een klein vliegbereik worden mogelijk elektrisch.

Die conclusie verklaart dat de meeste startups in elektrische vliegtuigen hun inspanningen richten op de ontwikkeling van toestellen voor maximaal tien passagiers en een bereik van slechts enkele honderden kilometers. Die toestellen passen echter niet binnen de bestaande infrastructuur en werkwijze van de meeste vliegvelden.

Wat betekent dat? In 2050 zijn elektrische vliegtuigen in het meest optimistische scenario geschikt voor vluchten onder de 1000 kilometer met kleine aantallen passagiers. Dergelijke vluchten zijn nu verantwoordelijk voor slechts 17 procent van de CO2-uitstoot door de luchtvaartsector.

De potentiële bijdrage van elektrische vliegtuigen aan het koolstofvrij maken van de luchtvaart is daardoor zeer beperkt. En wordt zelfs nog kleiner omdat strengere klimaatregels korte vluchten meer en meer aan banden zullen leggen ten gunste van efficiënter grondtransport.

Geen grote toestellen in zicht
Verbeteringen in de opslagcapaciteit van batterijen blijken dus niet in staat om elektrisch vliegen binnen afzienbare tijd mogelijk te maken.

Zoals een topman van Pratt & Whitney, een grote fabrikant van vliegtuigmotoren, stelt: “Als er geen technologie wordt uitgevonden die de opslag van elektrische energie radicaal verandert, zijn we ook voor de toekomst afhankelijk van koolwaterstoffen voor de aandrijving van vliegtuigen”.

Het Internationaal Energie Agentschap verwacht dat er vanaf 2035 elektrische vliegtuigjes op de markt komen, maar voorziet geen groter marktaandeel dan een schamele 2 procent in 2050.

Conclusie: we mogen niet toestaan dat het geleuter over elektrisch vliegen de noodzaak tot CO2-reductie in de weg staat. Het terugbrengen van de uitstoot moet nu beginnen, niet ergens in een verre toekomst. Minder vliegen is de beste oplossing om dat te bereiken.

Eerder in deze serie publiceerde SchipholWatch Factsheet 1 over de onzin van steeds efficiënter vliegen.

Klik hier om het artikel Factsheet2: het bedrog van elektrisch vliegen te bekijken.

Dit artikel is met toestemming overgenomen vanaf de website van de internationale koepel Stay Grounded. Deze vereniging verbindt wereldwijd maatschappelijke organisaties die strijden tegen de groei van de luchtvaartindustrie.