SCHIP ZINKT;
ORKEST SPEELT DOOR

 

Het gaat wonderlijk goed met luchthaven Eelde
Afgaande op de laatste cijfers van het CBS gaat het goed met de passagiersaantallen op Eelde. De chartervluchten hebben zich in de eerste vier maanden, na de dramatische dalingen in de periode 2009-2011 hersteld op het niveau van 2008. In het zomerprogramma 2012 bieden Ryanair en Vueling samen vier nieuwe bestemmingen aan, die minstens twee maal in de week worden aangevlogen. Dat heeft een fors effect op de passagiersaantallen, die in de periode mei-augustus met gemiddeld 70% toenamen. Dat is een opsteker voor GAE. Schiphol dat zo’n 95% van het luchtverkeer voor zijn rekening neemt is een goede maatstaf voor de globale passagiersontwikkelingen. Daar gingen de passagiersaantallen de eerste 8 maanden met 3,5% omhoog. Eindhoven steeg met gemiddeld 15%, maar Maastricht zit na twee jaar van spectaculaire stijgingen van ca 70% en 50% weer in een forse daling van ruim 22%. Maastricht heeft er onder te lijden dat verschillende airlines hun vluchten hebben verplaatst naar Eindhoven en enkele Duitse luchthavens. Eindhoven heeft meer ruimte om te groeien dan Maastricht en de airlines vinden dat aantrekkelijk. Het enthousiasme over de passagiersgroei op Eelde moeten we dan ook met enige voorzichtigheid beschouwen. De prijsvechters zijn heel beweeglijk.

Tussenlandingen blijven, ook met langere baan
Altijd is beweerd door de directie van GAE dat een langere baan nodig was, opdat de charters geen tussenlandingen meer hoeven te maken. Ook Joop Atsma, de toenmalig staatssecretaris, voerde dit argument in de Tweede Kamer aan, om de uitgaven aan de baanverlenging te rechtvaardigen en nader onderzoek af te houden, zoals toen door GroenLinks werd gevraagd. Inmiddels is de langere baan van 2500 meter klaar voor het nieuwe seizoen. Maar volgens het zomerschema van 2013 van GAE blijft Transavia vanaf Eelde nog steeds met tussenlandingen vliegen op de zomervakantie bestemmingen, zoals ze dat al jaren doet. 2012 heeft overigens bewezen dat men met volle vliegtuigen vanaf de baan van 1800 meter rechtstreeks kan vliegen naar alle bestemmingen van het vaste land van Europa. En toch handhaaft men in 2013 de oude routine met de tussenlandingen. Hiermee is wel het bewijs geleverd dat de touroperators hun vliegtuigstoelen niet vol krijgen op Eelde en ook passagiers van andere luchthavens moeten ophalen om een goede bezetting te krijgen. Want waarom zou je anders een paar duizend euro extra voor een tussenlanding gaan betalen?

Kleine veranderingen, opbouw of sanering?
Het charterschema voor 2013 is licht ingekrompen. Transavia schrapt twee bestemmingen naar Griekenland, namelijk Rhodos en Corfu. Eerder zag Transavia al af van twee extra geplande vluchten op Innsbruck in de winter. Corendon gaat wel een keer extra vliegen op Antalya. Het vluchtschema voor de lijndiensten is nog niet bekend, maar afgaande op de vluchtprogramma’s van Ryanair en Vueling op internet voor 2013 zal de bestemming Marseille van Ryanair waarschijnlijk vervallen evenals de bestemming Barcelona van Vueling. Per saldo heeft Eelde dan in 2013 vier bestemmingen minder. De bezettingsgraad in 2012, van de overgebleven bestemmingen van Ryanair was zwak, met percentages van 59% voor Milaan en 67% voor Mallorca. Gemiddeld tussen de 80 en 60 lege stoelen per vlucht! Vueling had gemiddeld 77 lege stoelen per vlucht. Dat laat weer eens zien dat het zwakke achterland van Eelde nog steeds het fundamentele probleem van deze luchthaven is. Als de bezettingsgraad in 2013 niet verbetert zal Ryanair hoogstwaarschijnlijk voor de tweede maal van Eelde vertrekken. De markt is getest maar te zwak bevonden.

Eelde grootste CO2 vervuiler per passagier
Een lage bezettingsgraad betekent dat het brandstof verbruik per passagier omhoog gaat. De vier nieuwe Low Cost bestemmingen hadden een gemiddelde bezetting van 58%, gemeten tijdens alle zomermaanden over 145 vluchten met een kleine 16.000 passagiers in totaal. Deze maatschappijen halen over al hun vluchten in Europa samen gemiddelde bezettingsgraden van 80% voor Vueling en 88% voor Ryanair. Door deze ca. 30% lagere bezettingsgraad op Eelde stijgt het brandstof verbruik per passagier met maar liefst 50%. Zwakke luchthavens zoals Eelde zijn daarmee in feite grote vervuilers. Eelde wil zich profileren als green Airport met glijvluchten en dergelijke, maar in de kern is Eelde sterk CO2 vervuilend in vergelijking met andere luchthavens waar de bezetting van de vliegtuigen stukken beter is.

Tijd om een streep te zetten?
Op alle fronten is het handhaven van Eelde als regionale luchthaven voor vakantieverkeer een slechte zaak. De luchthaven slokte tot nu toe grote sommen overheidsgeld op, ruim 100 miljoen de afgelopen 10 jaar en blijft verliezen maken. De perspectieven zijn nog steeds niet goed, gezien de te verwachten magere resultaten over 2013 en latere jaren. Daar komt dan nog bij dat de luchthaven ook nog sterk CO2 vervuilend is. Inmiddels zijn de bestuurders goed op de hoogte van de plannen van het ministerie van I&M. Lelystad gaat na 2015 de overtollige vakantie vluchten van Schiphol opvangen en vanaf dat zelfde jaar moeten alle Nederlandse luchthavens de luchtverkeersleiding volledig zelf betalen. Luchtverkeersleiding leverde Eelde in de periode 2001-2007 een tekort op van 2,5 a 3 miljoen euro per jaar. Dat werd aangevuld door het ministerie van I&M, maar die regeling loopt nu af. Vanaf 2015 wordt overgestapt van het huidige OGA systeem, waarbij in feite Schiphol de tekorten van Eelde vergoedt, op het “determined cost ecovery principe”. Dat wil zeggen dat Eelde nu alle kosten voor luchtverkeersleiding zelf moet dragen. Zou men die kosten geheel doorberekenen in de tarieven, dan zal geen airline hier meer willen landen. Bij een lager marktconform tarief zullen de aandeelhouders fors moeten bijspringen . Als Lelystad na 2015 operationeel wordt, zal dit een aanzuigende werking hebben op de passagiersstromen ten koste van Eelde. Ook de airlines zullen dan eerder voor Lelystad dan voor Eelde kiezen, gezien de betere ligging. Allemaal donkere wolken aan de horizon, waar de aandeelhouders van GAE goed van op de hoogte zijn. De directie heeft de afgelopen jaren stelselmatig overdreven positieve voorspellingen gedaan en zelfs halve waarheden verkondigd, waardoor de burger denkt dat een langere baan de oplossing is voor Eelde en er straks grotere vliegtuigen gaan komen. Allemaal onzin, waar onder luchtvaartdeskundigen hard om gelachen wordt, maar die er wel voor zorgt dat het voor bestuurders steeds moeilijker wordt om toe te geven dat Eelde er niet goed voor staat en de ambities drastisch moeten worden bijgesteld. Dat zal zeker boosheid geven onder de bevolking. “Zijn wij dan al die tijd voorgelogen” zal men zich afvragen. Hoe lang zal het nog duren voordat bestuurders de moed opbrengen om de knoop door te hakken? De kans is groot dat men niets doet, en een geschikt moment afwacht, waarop men zonder gezichtsverlies er uit kan stappen. Bijvoorbeeld wanneer er airlines vertrekken of toenemende verliezen na 2015 het noodzakelijk maken om weer financieel bij te springen. Dan is er, in tijden van schaarste, zeker een goed verhaal te houden dat de bevolking zal slikken. Het afgelopen jaar boekten nog geen 40.000 passagiers een retour ticket op Eelde. Het zwembad in Zuidlaren, dat de gemeente Tynaarlo wegens geldgebrek wil sluiten, had 111.000 bezoekers. Kiezen voor een maximaal maatschappelijk nut zal het makkelijker maken, het besluit Eelde vaarwel te zeggen, door de bevolking te laten accepteren. “We hebben er alles aan gedaan”, zal men zeggen, “maar kunnen het tij niet meer keren.” Dat betekent dan het einde van de ‘kleine kruidenier’ in de kop van Drenthe. Klanten gaan vervolgens naar de supermarkt in Eindhoven, Schiphol, Weeze of Bremen, wat ook nu al op grote schaal gebeurt.

Philippe Boucher Midlaren, 30 november 2012