Hoe Koop Tjuchem het Airpark Eelde in handen kreeg

Fase I: Splitsing van het vliegveld Eelde in een luchthavenbedrijf en een ontwikkelingsmaatschappij

In 1989 is de N.V. Luchthaven Eelde opgesplitst in twee delen: een luchtvaartbedrijf en een ontwikkelingsmaatschappij. In deze ontwikkelingsmaatschappij namen deel: ABN, PTT, Aegon, Kamers van Koophandel, NOM en de NV Luchthaven Eelde. Deze maatschappij had als doel bedrijfsterreinen op en rondom de luchthaven te ontwikkelen. De besluitvorming is beschreven in statenstuk 903 voor de Statenvergadering van Drenthe van 20 december 1989.

Het luchtvaartbedrijf krijgt de naam Groningen Airport Eelde N.V. De Raad van Bestuur wordt omgevormd tot een Raad van Commissarissen. Er wordt een statutaire directie benoemd en de begroting zal jaarlijks door de algemene vergadering van aandeelhouders moeten worden goedgekeurd.

De Kamers van Koophandel trekken zich terug als aandeelhouder van de NV Luchthaven Eelde en gaan deelnemen in de ontwikkelingsmaatschappij Groningen Airport Eelde.

Fase II: De Ontwikkelingsmaatschappij wordt Airpark

Het is niet duidelijk wat er precies gebeurd is met de ontwikkelingsmaatschappij. Als opvolger van de ontwikkelingsmaatschappij wordt op 5 januari 1990 Groningen Airpark Eelde B.V. opgericht. De oorspronkelijke aandeelhouders trekken zich terug.

Dit is allemaal te lezen in het jaarverslag over 1991 van de NV Luchthaven Eelde op bladzijde 14:

"In 1991 is door Groningen Airpark Eelde B.V. volop gewerkt aan het maken van plannen met betrekking tot deze bedrijfsterreinen, alsmede het promoten hiervan.

De beschikbare middelen zijn in 1991 bijna uitgeput. De initiatiefnemers van het eerste uur ABN/AMRO, PTT-Telecom, Aegon en de Kamers van Koophandel hebben zich teruggetrokken als aandeelhouder en daarvoor heeft een andere aandeelhouder zich gemeld. De contractonderhandelingen over de verkoop van grond, het oprichten van een kantoorgebouw hierop en samenwerking met betrekking tot de projectontwikkeling hebben eind 1991 hun beslag gekregen. Verwacht wordt dat begin 1992 deze transactie gerealiseerd gaat worden."

Wie de ‘andere aandeelhouder’ is blijkt uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel voor Groningen: "Het kapitaal van Airpark van ƒ450.000,- is bijeengebracht door nog slechts drie deelnemers: Groningen Airport Eelde en de NOM ieder voor ƒ100.000, – en de firma Koop Tjuchem voor ƒ250.000, -."
Hiermee is Koop Koop Tjuchem de belangrijkste aandeelhouder van Airpark.

Fase III: Koop heeft Airpark in bezit

Uit het handelsregister van de Kamer van Koophandel en Fabrieken voor Groningen blijkt, dat het sinds 7 juli 1993 Lodewijk Geveke Beheer B.V. is, die de directie van Airpark voert en die de vennootschap in en buiten rechte vertegenwoordigt. Op dezelfde datum treden als commissaris aan bij het Airpark: Johannes Cornelis Volkers, Hendrikus Koop en Roelf Eppo van der Wal.

Lodewijk Geveke Beheer B.V. is een dochtermaatschappij van Koop Tjuchem.

De bedrijfsdoelstelling van Airpark luidt: "Het kopen, ontwikkelen, beheren, exploiteren en verkopen van onroerende en roerende goederen."

Koop koopt het voorterrein van de luchthaven voor een vriendenprijs

In november 1991 koopt Airpark grond van het vliegveld. Pas op 30 december 1994 passeert bij notaris Jan Kuipers in Groningen de akte van levering. Het betreft zeven perceeltjes grond waarvoor Airpark ƒ247.580,- exclusief omzetbelasting aan Airport moet betalen. Het gaat om ongeveer twee en een halve hectare van het voorterrein van de luchthaven.

De prijs bedraagt dus iets meer dan tien gulden per vierkante meter.

In de akte van levering staat de heer F.J. van der Werff, directeur van Groningen Airport Eelde N.V. als verkoper.

De koper is Beheer Koop Tjuchem B.V. als directeur van Lodewijk Geveke Beheer en Exploitatie. Geveke op zijn beurt voert de directie van Groningen Airpark Eelde B.V.

Airpark verkoopt een deel van de grond door

Op 25 augustus 1995 passeert notaris Jan Kuipers een volgende akte van levering. Hendrikus Koop machtigt drie notarisklerken om op te treden namens dochtermaatschappijen. Eén om op te treden namens Airpark, één om op te treden namens Geveke en één om op te treden namens Nacap. Het betreft de levering van ongeveer 1,68 ha grond. De grond gaat van Airpark via Geveke naar Nacap voor ƒ500.000. Dit komt neer op ongeveer ƒ30 per vierkante meter.

De verontreinigde locatie van het voormalige benzinestation en het noordelijke gedeelte van het voorterrein blijven in bezit van Airpark, samen bijna 0,75 ha.

Het geld van Airpark verdwijnt

Vanaf 1993 maakt Koop ontwikkelingsplannen ten behoeve van Airpark. Koop blijft ook nota’s sturen voor ontwikkelingskosten, zo draagt Airpark vrijwel zijn volledige vermogen over aan Koop. Uit het jaarverslag 1998 van Groningen Airport Eelde blijkt dat het oorspronkelijk in Airpark geïnvesteerde bedrag van ƒ100.000,- afgewaardeerd is tot ƒ5.000, -. Volgens het jaarverslag heeft het vliegveld een deelneming van 22,5% in Airpark.

Fase IV: De bouw van de Nacap kantorenflat

Koop dochter Nacap wil op de gekochte grond een kantorenflat vestigen. Het voorterrein van het vliegveld is echter bestemd voor ‘luchthavengebonden’ bedrijvigheid. De Inspectie Ruimtelijke Ordening die een bedrijfsvestiging moet goedkeuren verlangt dat Nacap aantoont luchthavengebonden te zijn. Nacap zegt dat het bedrijf in geval van calamiteiten met buisleidingen vliegensvlug ter plaatse moet kunnen zijn. De Inspectie accepteert deze motivatie en krijgt Nacap toestemming als ‘luchthavengebonden bedrijf’ een kantorenflat te bouwen.

Nacap wil nog een kantoorgebouw

In 1999 kondigt Koop in de pers de bouw van een tweede kantoorflat aan.

Beide kantoorgebouwen worden gebouwd met gebruikmaking van artikel 19 van de Wet op de Ruimtelijke Ordening, dat wil zeggen vooruitlopend op een wijziging van het bestemmingsplan.

Fase V: De gemeente Tynaarlo wil Koop Tjuchem ter wille zijn

De gemeente Tynaarlo maakt vervolgens een bestemmingsplan ‘Groningen Airport Eelde voorterrein’. Dit plan ligt in januari 2002 ter inzage.

Het kantoorgebouw Nacap II is dan bijna klaar. Geveke meldt dat de aanvankelijk beoogde verhuur aan Nacap niet doorgaat, en dat verhuur aan derden noodzakelijk is.

Geveke en Airport bepleiten bij de gemeente het opnemen van een vrijstellingsbepaling van het begrip luchthavengebonden. Het college van Burgemeester en Wethouders komt Geveke hierin tegemoet. Het bestemmingsplan bevat een vrijstellingsbepaling die de mogelijkheid geeft af te wijken van ‘luchthavengebondenheid’.

Bureau Bügel/Hajema schrijft in opdracht van de gemeente een ontwerp- bestemmingsplan. In de toelichting staat uitvoerig dat bedrijven die zich op het voorterrein willen vesten luchthavengebonden moeten zijn. In de toelichting staat niet dat B&W zichzelf de mogelijkheid aanmeet om van deze beperking af te wijken. De raadsleden die toezicht moeten houden hebben er geen bezwaar tegen gemaakt; mogelijk hebben zij de betreffende bestemmingsbepaling niet opgemerkt. Deze belangrijke bepaling staat verborgen in één van de bijlagen.

De provincie Drenthe wil niet meewerken

De Stichting Rondom Vliegveld Eelde bestudeert het bestemmingsplan en gaat tegen deze soepele opstelling van de gemeente in beroep bij de provincie. De Stichting is van mening dat er weinig ruimte is voor bedrijfsvestiging zo dicht bij de Landgoederenzone. Er moet volgens de Stichting zuinig omgegaan worden met de grond. De provincie Drenthe verklaart het bezwaar van de Stichting gegrond en verwijdert de vrijstellingsbepaling uit het bestemmingsplan.

De Raad van State buigt zich over het bestemmingsplan

Geveke, Airport, Airpark en de gemeente Tynaarlo gaan in beroep bij de Raad van State. Geveke spreekt van ‘gewekte verwachtingen’. De provincie Drenthe houdt voet bij stuk, evenals de Stichting Rondom Vliegveld Eelde.

De zaak dient op 28 augustus 2003.

VVD wethouder Frieling pleit er tijdens de zitting voor om B&W zelf te laten bepalen welk bedrijf zich op het voorterrein vestigt. Hij meldt dat de inspectie Ruimtelijke Ordening niet moeilijk gedaan had over luchthavengebondenheid van Nacap II. De Inspectie ging immers alleen in op de bereikbaarheid met openbaar vervoer en repte niet over luchthavengebondenheid.

De Stichting Rondom Vliegveld Eelde wil alleen luchthavengebonden bedrijvigheid accepteren, en wil niet dat van deze eis wordt afgeweken.

De Raad van State geeft de provincie en de Stichting gelijk

De Raad van State doet uitspraak op 22 oktober 2003, en stelt dat de provincie het voorterrein van de luchthaven "vanwege de beperkte ruimte en uitbreidingsmogelijkheden, in de eerste plaats beschikbaar mag houden voor ‘luchthavenverbonden’ bedrijvigheid" en vast mag blijven houden aan deze eis. Geveke wil de kantorenflat Nacap II immers verhuren.
Na de uitspraak van de Raad van State kan de gemeente Geveke niet toestaan het pand Nacap II zonder meer aan derden te verhuren. Daarom blijft de kantorenflat Nacap II leeg staan.

Fase VI: De leegstaande kantorenflat en de politiek in Tynaarlo
De VVD Tynaarlo heeft in het verkiezingsprogramma voor 2006 een zin opgenomen die luidt: "Ook wil de VVD nogmaals onderzoeken of bedrijfsontwikkeling op het voorterrein van de luchthaven mogelijk is". In de verkiezingscampagne wordt de leegstand van de kantorenflat bij het vliegveld aangeroerd.

 

Het lijkt er op alsof de VVD wethouder Ruimtelijke Ordening, Frieling, nog steeds soepel wil omgaan met de eis van luchthavengebondenheid. Automatisch is hij Koop Tjuchem ter wille.

 

Conclusies

• De enige die voordeel gehaald heeft uit het voorterrein van de luchthaven is Koop Tjuchem Beheer geweest.
• Koop Tjuchem dochter Geveke heeft de grond uiterst goedkoop in handen gekregen voor de nieuwbouw van de kantoorflat voor Koop dochter Nacap.
• De vraag blijft, of, en zo ja waarom de aandeelhouders, waaronder het rijk, akkoord gegaan zijn met verkoop, en dan nog wel tegen een zo laag bedrag.
• Het is interessant te zien hoe Koop Tjuchem geopereerd heeft, Airpark in handen kreeg en vervolgens leeggehaald heeft.
• Het is boeiend te merken hoe de gemeente zich opstelt en hoe de wethouder van Tynaarlo zich in zijn pleidooi bij de Raad van State inzet en dat hij daarmee Koop ter wille is.
• De samenwerking tussen Koop Tjuchem en de gemeentelijke overheid bemoeilijkt de rol van de gemeente als geloofwaardige hoeder van het algemeen belang.
• Geveke heeft de tweede kantorenflat gebouwd in de verwachting dat het bestemmingsplan die verruimde vestiging mogelijk zou maken. De Stichting Rondom Vliegveld Eelde heeft dit opgemerkt en de provincie heeft er vervolgens een stokje voor gestoken.

Te verwachten valt dat grondtransacties van dit type in de toekomst niet weer zullen voorkomen, aangezien het afkoop contract tussen Rijk en regio eisen stelt aan de vervreemding van grond van het luchthaventerrein. Volgens dit contract heeft het rijk aanspraak op 80% van de opbrengst van grond van het vliegveld.

VOLE zal de gang van zaken nauwlettend volgen.

Dit overzicht is gebaseerd op stukken die in het bezit van VOLE zijn, zoals kadastrale kaarten en akten van levering; verslagen van statenvergaderingen; jaarverslagen van de luchthaven; stukken van de Kamer van Koophandel; gemeentelijk bestemmingsplan; pleitnota’s; uitspraak van de Raad van State.

.php?option=content&task=view&id=18″>