JAARVERSLAG AIRPORT EELDE 2011:
OUDE WIJN IN NIEUWE ZAKKEN?

Vanaf 1 mei is het zomerseizoen op luchthaven Eelde in volle gang. Met mooi weer is er een gezellige drukte op het terras. Mensen brengen hun familie naar het vliegtuig en gaan nog een hapje eten in het restaurant. Kinderen vergapen zich aan de vliegtuigen en zwaaien de vakantiegangers uit. In de aankomsthal zijn de begroetingen met familie hartelijk en luidruchtig. Voor de ingang wachten verscheidene bussen die de net teruggekeerde en gebruinde reizigers meenemen naar Groningen en Assen. De sfeer is levendig en aangenaam.

Eind juli verscheen het jaarverslag over 2011 van Groningen Airport Eelde. Mooi vorm gegeven en verlucht met hippe foto’s en bijdragen van diverse personen uit de luchtvaart en aanverwante branches.



Ten opzichte van 2010 is het verlies weer toegenomen, meldt de directie, naar ruim een half miljoen euro en zijn de passagiersaantallen met 6,8% weggezakt naar 114.000 volgens het CBS, even hoog als 5 jaar geleden. Oorzaak van dat laatste is de al jaren dalende trend bij de charter vluchten, valt er te lezen. De nieuwe trend waar men zich in Europa op richt, is de lijnverbinding met aantrekkelijke bestemmingen, voor zeer lage prijzen, uitgevoerd door Low Cost Carriers. Een weekend trip naar Barcelona, Milaan, Mallorca of Marseille. Aantrekkelijk voor moderne mensen die hun verblijf zelf regelen via internet.


In het jaarverslag wordt ook hoog opgegeven over de kansen voor de luchthaven in dit segment, nu twee Low Cost Carriers, Ryanair en het Spaanse Vueling, op Eelde zijn neergestreken. Steevast wordt dit in verband gebracht met de baanverlenging. Dat deze maatschappijen nu reeds vliegen op de bestaande baan van 1800 meter doet er even niet toe. Je moet ook niet op alle slakken zout leggen. Op één slak wil ik dat wel doen en dat is het door GAE gepresenteerde cijfer voor de aantallen passagiers. Dit cijfer wijkt af van wat het CBS laat zien. GAE noemt een aantal van 148.850 terwijl het CBS niet verder komt dan 114.327. Hoe dat komt zult u zich afvragen? Heel eenvoudig. De chartervluchten maken vaak een tussenlanding op Eindhoven, Rotterdam of Maastricht. De passagiers die daar instappen vliegen op de terugweg mee naar Eelde en stappen dan bij de retourvlucht uit in Eindhoven of Rotterdam. Eelde telt deze passagiers twee keer mee. Bij de landing en bij het vertrek, terwijl ze feitelijk op Eelde niets te zoeken hebben. Zo komt men aan 34.000 passagiers extra. Het CBS telt de transfer passagiers slechts eenmaal mee. Dat wil zeggen dat er zeker nog voor 34.000 aan transfer in het getal van 114.327 zit. Uiteindelijk gaat het dus om 80.000 passagiersbewegingen, ofwel 40.000 individuele reizigers per jaar die van Eelde gebruik maken. Eelde is de enige luchthaven in Nederland die dit zo doet en het is exemplarisch voor haar communicatie met de buitenwereld. Alles wordt mooier voorgesteld dan het is.



Maar zijn de vier nieuwe bestemmingen met Vueling en Ryanair dan geen opsteker? Mag men daar geen hoop uit putten? Zeker mag dat en het zou mooi zijn als Eelde daardoor het hoofd boven water zou kunnen houden. Het zou trouwens alle eerdere onderzoeken logenstraffen, waarin berekend is dat er voor Eelde in feite geen toekomst is, als winstgevend luchthavenbedrijf. Er wonen domweg te weinig mensen in het Noorden betogen die onderzoeken, om de vliegtuigen rendabel te vullen. Al jaren worden deze bevindingen door aandeelhouders en directie genegeerd. Keer op keer wordt Eelde gered met subsidies. Het Noorden zonder luchthaven is ondenkbaar. Onlangs deed vertrekkend directeur Jos Hillen, geheel in deze lijn, nog het voorstel om maar een greep in de kas van het compensatiefonds Zuiderzeelijn te doen. Eelde is toch ook een vorm van infrastructuur?


En als de inkomsten niet uit de vliegerij gehaald kunnen worden dan maar uit het vastgoed op het luchthaventerrein betoogt wethouder Henk Kosmeijer van Tynaarlo. De gemeente zal haar volle medewerking verlenen aan de vestiging van meer ondernemingen op het luchthaventerrein, zegt hij in het jaarverslag. Toch weet hij als geen ander dat er in het gebied tussen Groningen en Assen al een overdaad aan lege bedrijfsterreinen en gebouwen staat. Maar dat kun je natuurlijk niet in het jaarverslag van GAE schrijven.

Zo wordt de burger al heel lang een beetje voor de gek gehouden. Dit kan nog jaren zo doorgaan, want burgers leggen nog onvoldoende het verband tussen de kwistig met geld smijtende lokale overheden naar de bodemloze put Groningen Airport Eelde, en aan de andere kant de voortdurende bezuinigingen op de lokale voorzieningen. Voor het zwembad in Zuidlaren is bijvoorbeeld geen geld meer. Bezoekersaantal in 2010, 112.000! Dat steekt schril af tegen de 40.000 individuele reizigers op Eelde. En zo zijn er veel meer onderwerpen, onder andere in de zorg, waar zich het zelfde afspeelt.



Maar nu terug naar de hoopvolle toekomst. Hoe gaat het sinds 1 mei 2012 met de vier nieuwe bestemmingen? Machiel Troost, Country Manager bij Vueling gaat uit van een aanloopperiode van ca. 3 maanden voor de nieuwe lijn naar Barcelona. Dan moet de lijn zich bewezen hebben. Vanaf eind juni tot half september is op donderdag zelfs een derde toestel ingezet om de toestroom op te vangen. In juli, augustus en september zijn daar al weer stilletjes een vijftal dagen uit geschrapt. En ‘bewijzen’ doet de lijn zich nog bij lange na niet. Gemiddeld ligt de bezettingsgraad van de toestellen momenteel tussen de 50 en 60%, leert een simpele steekproef bij vertrek en aankomst van de toestellen. Bovendien is er nauwelijks een stijgende trend waar te nemen. Dat is volstrekt onvoldoende voor een Low Cost maatschappij. Die mikken op 80% om goed te kunnen draaien. Een langere baan zal niet meer passagiers opleveren op deze bestemming. Dat is wel vaker gezegd en is nog steeds een waarheid als een koe. De ervaring van Vueling tot nu toe op Eelde is niet bepaald positief te noemen.


Ook bij Ryanair zijn de cijfers niet florissant. Daar zit men tot nu toe tussen de 60 en 65%. Voor Ryanair een volstrekt onacceptabele bezetting. Indertijd zijn ze van Eelde vertrokken vanwege een te lage bezetting van 73%, op hun lijn naar Londen. Ryanair haalt in 2011 een bezetting van 85% op haar Europese vluchten. Onlangs stond er een klein berichtje op Luchtvaartnieuws. “Ryanair blijft Groningen Airport Eelde trouw in de winter.” De bestemming Milaan/Bergamo wordt nu ook in de winter gevlogen. Maar….of de andere twee bestemmingen, Marseille en Mallorca, volgend jaar terugkeren is nog niet duidelijk, vermeldt het bericht.

Een goede verstaander heeft aan een half woord genoeg. Er zal veel korting op landingsrechten en bagageafhandeling aan te pas moeten komen en extra bijdragen voor marketing en reclame om Ryanair op Eelde te houden. Dat laten de cijfers nu al zien. Ryanair wil resultaat en als dat er onvoldoende is zijn ze zo weer weg. Het woordje “trouw” komt niet in hun woordenboek voor.



Het jaarverslag noemt nog andere kansrijke bestemmingen voor de zakelijke markt. Londen, Kopenhagen en Berlijn worden weer eens van stal gehaald. En notabene de meest interessante bestemming voor het zakenleven, Amsterdam, ontbreekt al een paar jaar in de plannen. Kopenhagen is begin 2010 al gestrand op gebrek aan geld voor de aanloopkosten. En nu is daar opeens ook nog Berlijn. Dat de slaagkans zeer laag is weet men dondersgoed. Schaarse en dure landingsrechten op deze grote luchthavens worden door de luchtvaartmaatschappijen liever gebruikt voor beter renderende bestemmingen. Het passagiersaanbod op Eelde is daarvoor te zwak. De enige zakelijke lijn naar Aberdeen is van 5 dagen per week, dit jaar terug gebracht naar drie. Dit soort toekomstplannen moet dan ook gezien worden als window dressing. Mooie verhalen waar bestuurders en burgers mee in slaap gesust worden.




Straks gaan de aannemers aan het werk om de baan te verlengen. Dat zal wel lukken, maar daarna zal GAE weer met de zelfde of nog grotere problemen te kampen krijgen. Want de deal die de touroperators met Transavia hebben om de kosten van de tussenlandingen te delen, zal dan heronderhandeld moeten worden. Die tussenlandingen zijn dan theoretisch niet meer nodig. Het is niet onaannemelijk dat er dan minder charters zullen vliegen, maar dan wel direct naar de verste eindbestemmingen. Het aantal vliegbewegingen zal dalen. En de dubbeltellingen zijn van de baan. Dat zal de inkomsten onder druk zetten. We praten dan nog niet eens over de toegenomen rentelasten en afschrijvingen van GAE vanwege de baanverlenging.




Is dit allemaal niet te veel zwartkijkerij? Ik denk het niet, want het gaat hier om simpele cijfertjes die iedereen kan narekenen en waarvan de uitkomst niet te verdoezelen valt.


De afgelopen 10 jaar hebben de aandeelhouders 10 miljoen euro in de kas van de luchthaven gestort. Van de centrale overheid is de afgelopen 10 jaar nog eens 90 miljoen ontvangen voor diverse doelen. Dankzij deze 100 miljoen bestaat Eelde nog. Maar kan dit zo eindeloos doorgaan? De politiek twijfelt binnenskamers aan de toekomst van Eelde, maar durft niet in te grijpen. Inmiddels hebben de aandeelhouders hun nek al een heel eind in de strop zitten. Hoewel de subsidies van de overheid in 2013 stoppen en de Europese Commissie daar strenger op toeziet, is de kwestie Eelde nog lang niet van de baan.



Philippe Boucher, Midlaren juli 2012