Dit vliegveld kan zo dicht
Maastricht Aachen Airport kreeg 48 miljoen subsidie. Maar het geld is „verdampt” en sluiting dreigt.
Door NRC redacteur Dolf de Groot Amsterdam.
Op de luchthaven landen vrachtvliegtuigen vol laptops en mobiele telefoons uit China. Toestellen van budgetmaatschappijen Ryanair en Transavia vertrekken naar Tenerife en Kreta. Op en rondom het vliegveld werken honderden mensen.
Maastricht Aachen Airport, zo vindt de provincie, is van groot belang voor de Limburgse economie.
Maar de luchthaven kampt al jaren met financiële problemen. Volgens de directie is overheidssteun noodzakelijk om te overleven. In een toelichting bij het meest recente jaarverslag schrijft de directie dat er dit jaar liquiditeitsproblemen – een tekort aan geld – ontstaan „tenzij Rijk en provincie en andere overheden in de regio bereid zijn de luchthaven financieel te ondersteunen”.
Op het provinciehuis maakt men zich zorgen. Het kabinet heeft laten weten dat de luchthaven geen steun krijgt, waarmee het op de provincie aankomt voor de luchthaven. Die overigens nog geen tien jaar op eigen benen staat – en volgens critici veel weg heeft van „een bodemloze put”.
Aan het bestaansrecht van het vliegveld wordt al langer getwijfeld. Drie jaar terug concludeerde consultancybureau Roland Berger dat de luchthaven „slechts een kleine kans op overleving” had. Bovendien ligt een trits vliegvelden – Eindhoven, Weeze, Düsseldorf, Luik én Brussel – op een uurtje rijden. Maastricht Aachen Airport is een kleine regionale luchthaven. Afgelopen jaar vlogen ruim 300.000 passagiers vanaf Beek, zoals het vliegveld in de volksmond heet. Ter vergelijking: luchthaven Eindhoven telde vorig jaar 3 miljoen passagiers, Schiphol 51 miljoen.
Vakantievluchten van low-cost carriers, prijsvechters, leveren het vliegveld niet veel op. „Een ticket naar Barcelona kost maar 35 euro”, zegt bestuursvoorzitter Jan Tindemans. „Daarvan moet het vliegtuig, het personeel en de brandstof worden betaald. Voor de maatschappij en de luchthaven blijft weinig over.”
Maastricht Aachen Airport is afhankelijk van luchtvracht. Volgens Tindemans was het vrachttransport verantwoordelijk voor driekwart van de omzet van 3 miljoen euro. Maar juist dit vrachtvervoer is de afgelopen twee jaar met zo’n 25 procent afgenomen. Volgens de luchthaven is het de belangrijkste oorzaak van de financiële problemen.
De Limburgse luchthaven werd in 2004 geprivatiseerd. Zij kwam toen in handen van de Britse investeringsmaatschappij Omniport. Als bruidsschat verstrekten provincie en Rijk, die jarenlang geen onderhoud hadden gepleegd, een „investeringssubsidie” van 48,2 miljoen euro. Met als voorwaarde dat het hele bedrag in 2010 geïnvesteerd zou moeten zijn. De luchthaven sloeg aan het renoveren. Voor 15 miljoen euro werd de landingsbaan vernieuwd.
Maar een deel van de subsidie, zo’n 10 miljoen euro, is door de luchthaven gebruikt voor het verwerven van grond op een aangrenzend bedrijventerrein, voor de financiering van kantoorpanden en voor de aankoop van een hotel. Een lucratieve investering, zo was de gedachte: de luchthaven en het bedrijventerrein zouden een impuls krijgen en het geld zou snel zijn terugverdiend. De crisis verstoorde de plannen. De vastgoedmarkt stortte in en de subsidie die voor het jaar 2010 gebruikt had moeten zijn, zat plotseling vast in stenen en onbebouwde grond. Een woordvoerder van de provincie stelt nu dat het geld „oneigenlijk is gebruikt”.
Toch hoefde de luchthaven het bedrag niet per direct terug te betalen. Twee jaar geleden besloten de provincie en het Rijk dat de termijn waarin de verstrekte subsidie geïnvesteerd moest worden, zou worden verlengd tot 2015. Daarmee werden grote problemen voorkomen. Door het instorten van het vrachtvervoer heeft de luchthaven geen geld om de subsidie terug te betalen. Bestuursvoorzitter Tindemans zegt dat hij de verkeerd bestede subsidie nu „vrij wil krijgen” door aandelen in het bedrijventerrein, de kantoorpanden en het hotel te verkopen. „Maar in deze vastgoedmarkt is dat niet de makkelijkste opgave.”
Met de vastgoedaankopen is een deel van de subsidie gebruikt. En nog meer subsidie is niet gebruikt voor investeringen, maar om rekeningen mee te betalen. In een brief die het Limburgse provinciebestuur dinsdagavond naar de Provinciale Staten heeft gestuurd staat dat in januari 2012 en maart 2013 toestemming is verleend „om middelen die bedoeld zijn voor het verrichten van investeringen tijdelijk te mogen inzetten voor het afdekken van exploitatieverliezen”.
Morgen worden de problemen besproken in de Provinciale Staten. Volgens statenlid Daan Prevoo (SP) heeft het vliegveld de provincie klemgezet. Als de luchthaven failliet gaat, zijn we de subsidie echt kwijt. Waarschijnlijk is het geld nu al verdampt.” Gedeputeerde Twan Beurskens (Economische Zaken, VVD) noemt het „een ernstig dilemma”. Volgens hem is de luchthaven „een essentieel onderdeel van de Limburgse infrastructuur en cruciaal voor het vestigingsklimaat in Limburg”. Er staan volgens hem „minstens zeshonderd arbeidsplaatsen” op het spel. De eigenaar van het vliegveld, investeringsmaatschappij Omniport, zal volgens bestuursvoorzitter Tindemans van Maastricht Aachen Airport in ieder geval niet kunnen helpen. “Daar is het geld ook op.”
‘Voor de luchthaven blijft maar weinig over’.
Klik hier voor het BNR Radio fragment over regionale luchthavens